Predstavljeni programi podrške privredi za 2024. godinu

U fokusu zajedničke sjednice Odbora udruženja metalurgije i OU MSP Privredne komore Crne Gore, održane 16. maja, su bili programi podrške privredi za 2024. godinu, Vodič za mikro, mala i srednja preduzeća Instituta za standardizaciju, kao i P uz podrškurogram sajamskih aktivnosti PKCG za 2024. godinu.

Sjednicu je vodio predsjednik OU metalurgije i metaloprerađivačke industrije, Slobodan Stanić, uz podršku Aleksandra Minića, predsjednika OU MSP. U radu su pored članova odbora, učestvovali predstavnici Ministarstva ekonomskog razvoja, Ranko Zeković i Ana Šebek, predstavnici Fonda za inovacije, direktorica Bojana Femić Radosavović i saradnik Ivan Tomović, pomoćnica direktora u Institutu za standardizaciju, Rada Janjić, kao i Andrej Plahutnik, ekspert u oblasti zaštite konkurencije.

Predstavnik Ministarstva ekonomskog razvoja, Ranko Zeković kazao je da je cilj Programa podrške privredi za 2024. godinu dalji razvoj MMSP i povećanje njihove produktivnosti koja treba da doprinese stvaranju otpornije, konkurentnije  i izvozno orijentisane privrede. Programom za unapređenje konkurentnosti privrede za 2024. godinu predviđeno je sprovođenje 4 Programske linije podrške, za: unapređenje proizvodnih kapaciteta; podršku malim ulaganjima; podršku digitalizaciji; vaučeri za žene i mlade u biznisu.

Govoreći o ključnim prednostima ovog programa, istakao je da je početnicima u biznisu na raspolaganju paket mjera finansijsko-nefinansijske podrške, uključena regionalna komponenta-povećan procenat podrške u zavisnosti od stepena razvijenosti JLS, za dodatnih 10%. Takođe su uvećani procenti podrške za žene u biznisu i mlade do 35. godina starosti, za dodatnih 10%; omogućeno je apliciranje na 2 programske linije za jednog podnosioca zahtjeva, a cjelokupan proces, od momenta apliciranja do predaje zahtjeva za refundaciju u potpunosti digitalizovan. Omogućena je refundacija opravdanih troškova za aktivnosti realizovane u periodu od 1. januara do 31. oktobar 2024. godine, kao i apliciranje novoosnovanim privrednim subjektima koji imaju predat jedan finansijski izvještaj.

Kada su u pitanju noviteti u odnosu na program iz 2023. godine kazao je da su uvećani iznosi za pojedinačne programske linije kao i iznosi (% refundacije) u okviru istih.

Naime, za programsku liniju za unapređenje proizvodnih kapaciteta privrednim subjektima koji su registrovani u okviru šifre djelatnosti koja nije podržana omogućeno je apliciranje uz uslov da u momentu podnošenja zahtjeva moraju dostaviti kompletnu dokaznu dokumentaciju za obavljanje djelatnosti za koju se traži podrška za nabavku opreme. Privredni subjekti koji su u 2023. godini ostvarili pravo na subvenciju u okviru Programske linije za nabavku opreme velike vrijednosti i Programske linije za podsticaj cirkulane ekonomije nemaju pravo učešća u Programskoj liniji za unapređenje proizvodnih kapaciteta. Privredni subjekti koji su u 2023. godini bili podržani kroz Programske linije za nabavku opreme male vrijednosti i Programske linije – Vaučeri za žene i mlade, ne mogu aplicirati u 2024.godini u okviru programske linije čiji je bio korisnik u prethodnoj.

-Privredni subjekt ne može biti istovremeno korisnik sredstava u okviru Programske linije za unapređenje proizvodnih kapaciteta, Programske linije za podršku malim ulaganjima i Programske linije- Vaučeri za žene i mlade u biznisu, u istoj kalendarskoj godini – istakao je Zeković.

Pravo učešća u Programu, odnosno programskim linijama imaju mikro, mala, srednja preduzeća i preduzetnici registrovani u skladu sa Zakonom o privrednim društvima, Uredbom o bližim kriterijumima, uslovima i načinu dodjele državne pomoći i Zakonom o računovodstvu.

Prema njegovim riječima, Program podrške obuhvata finansijsku i konsultantsku pomoć za nabavku imovine i opreme, s maksimalnim iznosom podrške do 80% u zavisnosti od specifičnih uslova svake programske linije.

Cilj podrška malim ulaganjima je povećanje konkurentnosti i unapređenje poslovanja preduzetnika, posebno žena i mladih. Podrška je do 50% troškova (maksimalno 10.000€), do 80% za žene i mlade (maksimalno 15.000€), do 70% za preduzeća u manje razvijenim oblastima (maksimalno 13.000€).  Podrška razvoju i konkurentnosti novih preduzeća u vlasništvu žena i mladih cilje je programa za dodjelu vaučera ženama i mladima u biznisu, a podrška je do 70% troškova (1.000€ – 8.000€), uz dodatnih 10% za preduzeća u manje razvijenim oblastima.

Za  podršku digitalizaciji obezbijeđena je podrška do 50% (maksimalno 3.000€), do 80% za žene i mlade (maksimalno 4.500€), do 70% za preduzeća u manje razvijenim oblastima, do 70% za specijalizovana softverska rješenja (maksimalno 30.000€), a cilj je automatizacija poslovnih procesa i unapređenje znanja u MMSP.

On je kazao da su budžeti programskih linija 200.000€ za vaučere i 300.000€ za digitalizaciju, a procenat podrške: do 80% u zavisnosti od uslova definisanih u svakoj programskoj liniji pojedinačno.

–Cilj  je ojačati konkurentnost mikro, malih i srednjih preduzeća stvaranjem i proširenjem kapaciteta za razvoj  postojećih i novih proizvoda i usluga kroz održavanje i povećanje zaposlenosti, dodatne vrijednosti, širenjem na ino tržištima i usvajanjem novih rješenja i tehnologija – istakao je Zeković.

Bojana Femić Radosavović, direktorica Fonda za inovacije predstavila je programske linije ove institucije, istakavši da su mikro, mala i srednja preduzeća ciljna grupa koja može da aplicira za svaki program.

– Mi ćemo ove godine za program podrške tj. grantove izdvojiti 1. 900. 000 eura samo iz našeg budžeta, a dodatno ćemo imati program koji se odnosi na energetsku efikasnost koji se finansira iz budžeta Ministarstva ekonomskog razvoja i jednim dijelom iz EU – istakla je ona.

Prema njenim riječima, u programskom okviru postoji sedam različitih linija, a najveći iznos podrške odnosi se na kolaborativne grantove za inovacije čija će ukupna vrijednost biti milion eura, dok će pojedinačni grantovi ići do 200.000 EUR.

– Ukoliko se vaša kompanija nalazi u ranoj fazi istraživačkog rada na nekoj inovaciji, možete napraviti kolaboraciju sa naučnoistraživačkom institucijom i aplicirati za naš poziv, nakon čega će uslijediti evaluacija koja je transparentna i javna – kazala je Femić Radosavović.

Ona se osvrnula i na nefinansijsku podršku Fonda, koja se odnosi na menitoring, a koja je izuzetno značajna.

– Ukoliko imate neku ideju a možda nemate još preduzeće jer niste sigurni da li je isplativo da ga otvorite, možete da aplicirate za ovaj grant u vrijednosti od 35.000 EUR i u trenutku kada dobijete sredstva, otvarate kompaniju – kazala je ona, dodajući da je to sjajna prilika za sve koji žele da probaju i testiraju neku novu uz dobrog mentora.

Ona je takođe navela da Fond refundira troškove koji se odnose na zaštitu patenta ili njegov razvoj, te istakla programske linije za podsticanje inovacione kulture i realizaciju edukativnih programa u oblastima pametne specijalizacije.

– Znanje o inovacijama u Crnoj Gori je na dosta niskom nivou, a to je tema o kojoj treba što više govoriti, pa zbog toga imamo programske linije kojima finansiramo promociju inovativnih ideja,  manifestacija i različitih edukativnih programa – istakla je Femić Radosavović.

O inovacijama u oblasti energetske efikasnosti i programskim linijama koje se odnose na nju, govorio je Ivan Tomović, Fond za inovacije.

– Program je izuzetno dobro koncipiran, a Ministarstvo ekonomskog razvoja je i ove godine izdvojilo 1. 200. 000 za tu programsku liniju, a preostala sredstva koja neće biti ugovorena u ovom krugu će se prenijeti u narednu godinu. Na taj način ćemo sigurno imati poziv sa vrijednošću od preko dva miliona eura – kazao je on.

Prema njegovim riječima, to je programska linija koja za cilj ima poboljšanje proizvodnih procesa sa smanjenjem utroška električne energije, ali i instalaciju solarnih panela ili opreme koja će omogućiti korišćenje obnovljivih izvora energije.

-Ovaj program je otvoren za kompletnu prerađivačku industriju sektora C, a moguće je da ćemo imati određene dopune – naveo je Tomović.

Vodiča za mikro, mala i srednja preduzeća

Vodič za mikro, mala i srednja preduzeća Instituta za standardizaciju je prezentovala Rada Janjić, pomoćnica direktora.

Ona je kazala da je ovaj vodič pripremio Institut za standardizaciju Crne Gore, a finansira ga Evropska unija i sprovodi konzorcijum EPRD kroz Projekat IPA 2020.

Janjić je istakla da povećanje kapaciteta institucija usaglašavanjem i sprovođenjem pravnih tekovina Evropske unije u oblasti konkurentnosti i inovacija, pruža jasan i sažet pregled principa sistema upravljanja kvalitetom u mikro, malim i srednjim preduzećima.

Prema njenim riječima, sistem upravljanja kvalitetom je upravljački sistem, koji dovodi do: ostvarenja poslovnih ciljeva; do kontinuiranog unapređenja poslovnih procesa; veće efikasnosti poslovanja većeg zadovoljstva klijenata i potrošača, sistemskog pristupa profesionalnom usavršavanju i motivisanju zaposlenih; većoj konkurentnosti MMSP; adekvatnog monitoringa upravljanja poslovnim procesima i rizicima; sistemske usklađenosti sa zakonima; boljeg goodwill-a i ukupnog imidža MMSP; usklađenosti sa međunarodnim standardima, efektnog pristupa jedinstvenom tržištu EU itd, pa se postavlja pitanje da li pred odgovornim donosicima odluka u MMSP može postojati i najmanja dilema u vezi primjene QMS-a.

-Vodič ima za cilj da podstakne donosioce odluka u ovim preduzećima da primjenu standarda u poslovnim procesima prepoznaju kao jedan od najvažnijih prioriteta u cilju obezbjeđivanja pretpostavki da se MMSP na adekvatan i blagovremen način prilagode sve zahtjevnijim tržišnim izazovima – poručila je ona.

Istakla je da, kada se standard bude unio u određenom propisu koji moramo poštovati, neophodno je pristupiti edukaciji u tom pravcu.

Andrej Plahutnik, ekspert u oblasti zaštite konkurentnosti  kazao je da se moramo fokusirati na one djelatnosti koje doprinose boljem standardu potrošača u Crnoj Gori, istakavši da je ovaj vodič  izuzetno dobar, jer će  pomoći onima kojima je teško doći do znanja ili poznavanja svih standarda koji moraju da se primjenjuju.

– U okviru našeg projekta počeli smo sa formiranjem takozvane jedinstvene kontakt tačke gdje će privrednici na jednom mjestu dobiti sve informacije o tome kako se u stvari osniva preduzeće, ali u okviru toga moramo i izmijeniti i dopuniti Zakon o uslugama, je bez toga ova jedinstvena tačka ne može početi sa radom – kazao je on.

Plahutnik je posebno istakao doprinos Privredne komore Crne Gore, koja aktivno radi na edukaciji u oblasti zaštite konkurencije, što je, kako navodi,  jako važno, jer preduzetnici koji se pojavljuju na tržištu moraju znati pravila igre, odnosno kada dolazi do takozvanih povreda konkurencije ili njihovih prava.

-Bilo bi dobro da se da se uspostavi koordinacija između tijela koja su izuzetno bitna za stavljanje ili za obezbjeđivanje kvalitetnih proizvoda na tržištu. To su instituti za akreditaciju, metrologiju, standradizaciju, Uprava za inspekcijske poslove i nadležni sudovi – poručio je on.

Privrednici su tokom diskusije o Programu istakli važnost podrške proizvodnim djelatnostima, uz ocjenu da ona ubuduće treba da bude još izdašnija te da se uzimaju u obzir inflatorna kretanja. Ocjenjuju da je neophodno vratiti podršku za mentoring kao posebnu liniju, imajući u vidu značaj edukacije za korišćenje najnovijih tehnologija. Takođe, smatraju greškom što je ukinuta linija podrške implementaciji standarda kvaliteta u poslovanju. Zato traže da se u narednim Programima podrške unapređenju konkurentnosti ova linija neizostavno vrati.

Program sajamskih aktivnosti PKCG za 2024. godine predstavila je Ivana Parača iz Sektora za međunarodnu saradnju u Privrednoj komori.

Ona je kazala da ove aktivnosti značajno doprinose intenzivnijem uključivanju crnogorske privrede u međunarodne ekonomske tokove i poboljšavaju privrednu saradnju, a biće sprovedene kroz tri faze, koje se odnose na učešće na regionalnim i svjetskim sajmovima, te kroz informisanje i edukaciju privrede.

– Što se tiče ove godine, mi smo već u obije faze realizovali nekih 50% aktivnosti. Trudimo se da pokrijemo sve odbore udruženja u okviru Privredne komore, a pozivamo sve zainteresovane da daju svoje predloge i sugestije o učešćima na nekim specifičnim manifestacijama koje bi bile značajne za njihovo poslovanje – kazala je Parača.