Siva ekonomija jedna od vodećih barijera u poslovanju

Siva ekonomija jedna je od vodećih barijera koje ograničavaju poslovni razvoj, te je neophodno postepeno prevođenje neformalne ekonomije u legalne tokove, a to je moguće jedino strogim kažnjavanjem subjekata koji ne poštuju zakonske propise, ocijenjeno je na sjednici Odbora malih i srednjih preduzeća Privredne komore Crne Gore, održanoj 01. novembra.

Sjednici su, pored članova, prisustvovali i potpredsjednik Privredne komore Nikola Vujović, državni sekretar u Minstarstvu finansija, dr Agron Ibrahimi, predstavnik Ministarstva ekonomskog razvoja i turizma Goran Kujović, te Marina Janković iz Uprave za inspekcijske poslove.

Sekretar Odbora MSP Vesko Dragićević, govoreći o problemu sive ekonomije, kazao je da privredni subjekti koji ne poštuju propisane zakone ne mogu i ne smiju da nailaze na ćutanje i odobravanje od strane administracije

– Posebno je značajno reformisati sistem inspekcijskog nadzora, u dijelu kontrole i sankcionisanja subjekata koji nijesu registrovani, a obavljaju privrednu djelatnost –istakao je on.

– Nelojalna konkurencija je ozbiljna prepreka koja negativno utiče na poslovno okruženje u Crnoj Gori, te su privrednici koji regularno posluju i redovno ispunjavaju svoje obaveze prema državi u neravnopravnom položaju u odnosu na one koji posluju u sivoj zoni. Visok udio neformalnog rada procijenjen je na 25-33% ukupne zaposlenosti – istakao je on, dodajući da se, prema priznanju vlasnika/menadžera, u 2022. približno svaki deseti privredni subjekat u Crnoj Gori bavio aktivnostima sive ekonomije.

On je kazao da sistem praćenja rada svih inspekcija mora biti jednoobrazan i transparentan, te da u radu inspekcija veliku pažnju treba pokloniti preventivnom djelovanju, kako bi se omogućilo privrednim subjektima da svoje poslovanje u što većoj mjeri usklade sa zakonom i izađu iz domena „sive zone“.

Dr Agron Ibrahimi, državni sekretar Ministarstva finansija kazao je da, prema metodologiji MMF-a, procenat sive ekonomije je znatno veći od 20,6%, te da ona predstavlja, ne samo odgovornost državnog aparata, već i cjelokupnog društva i države.

– Kako bi se udio sive ekonomije smanjio, pored represivnih, neophodne su i edukativne mjere, kako bi privrednici shvatili da je bolje raditi legalno i plaćati porez, a on će se na kraju vratiti građanima i privredi radi poboljšanja životnog standarda i poslovnog ambijenta – istakao je on.

Prema njegovim riječima, formirana je Radna grupa koja radi na izradi Akcionog plana za suzbijanje sive ekonomije i uskoro je planirana njegova finalizacija. On je naveo da je polazna osnova za izradu ovog plana istraživanje IPSOS-a, ali i druge studije i analize.

– Cilj je da se uspostavi efikasniji nadzor nad tokovima sive ekonomije, unaprijedi rad Uprave prihoda i carina, dopinese podsticajnim mjerama za fer, konkurentno i legalno poslovanje, te smanje biznis barijere – kazao je Ibrahimi.

Marina Janković, koordinatorka za tehnički nadzor istakla je da je tržišna inspekcija veoma uključena u ovu oblast i da svaka njena kontrola predstavlja doprinos smanjenju sive ekomije i zaštiti od nelojalne konkurencije.

– Veoma su značajne i zajedničke aktivnosti koje se sprovode sa drugim inspekcijama kao i postojanje jedinstvenog informacionog sistema Uprave za inspekcijske poslove – rekla je ona, te pozvala sve privrednike da prijave slučajeve nelegalnog poslovanja i doprinesu borbi protiv sive ekonomije.

Privrednici smatraju da neregistrovana preduzeća opstaju i ostaju van nadzora državnih organa i to najprije usljed nedovoljnih inspekcijskih kapaciteta da vrše adekvatne kontrole preduzeća. Oni su istakli da inspekcije prebacuju jedna drugoj nadležnost za ovaj oblik poslovanja i ne adresiraju ga na pravi način, te ukazuju na tumačenje propisa koji nisu usklađeni sa realnim potrebama tržišta.

– Dosta toga u vezi sa ovim pitanjem nije transparetno, ali jeste vidljivo, jer je primjetno da postoji ne siva nego crna ekonomija, odnosno ljudi koji posluju van pravnog sistema i u vezi sa tim se malo što rješava– kazao je zamjenik predsjednice Odbora Veselin Mitrić.

Potpredsjednik PKCG Nikola Vujović ukazao je na potrebu da se država izbori sa sivom ekonomijom.

– Činjenica je da bi rad inspekcijskih službi trebalo da bude na značajno većem nivou. Najveći borci protiv sive ekonomije su privrednici koji i najviše trpe zbog nje – istakao je on.

Vujović je članovima Odbora predstavio predlog Mjera podrške privredi koji je ova asocijacija uputila Vladi, kazavši da su one kreirane kako bi se trenutna kriza prebrodila sa što manje posljedica, dok je Slavica Pavlović direktorica Sektora udruženja PKCG pozvala privrednike da učestvuju u kampanji “Snaga je u nama” koja je usmjerena na širenje svijesti o veličini, snazi i značaju crnogorske privrede za ukupan razvoj države.

Na kraju sjednice, sekretar Dragićević prezentovao je Informaciju o poslovnom ambijentu u sektoru MSP. On je istako da pristup finansijama ostaje značajna prepreka, posebno za MSP, pošto su kreditni rizici visoki, alternativne mogućnosti finansiranja ograničene, a tradicionalne finansijske institucije i dalje zahtijevaju veliki kolateral. Među preporukama koje se navode u Informaciji su potreba da se obezbijede jednaki uslovi za MSP, pojačaju napori za digitalnu transformaciju sektora i prelazak na zeleno poslovanje, te podsticanje preduzetničkih vještina i povećavanje konkurentnosti kroz regionalnu saradnju.

Na kraju, Dragićević je prisutne upoznao sa informacijom da je u okviru procesa sprovođenja principa Akta o malim preduzećima (Small Business Act – SBA), Crna Gora zabilježila napredak u odnosu na poslednji izvještajni period iz 2019, posebno u okviru dimenzije – usluge podrške poslovanju preduzeća i internacionalizacija MSP, a lidersku poziciju u okviru dimenzije preduzetničko učenje konstantno drži tokom poslednja dva izvještajna perioda, te da je evidentan napredak Crne Gore ostvaren i u ženskom preduzetništvu.