Unaprijediti zakonodavni okvir i podršku poslovanju MMSP
Na sjednici Odbora udruženja malih i srednjih preduzeća Privredne komore Crne Gore održanoj 30. novembra razmotrena je Informacija o poslovnom ambijentu u sektoru MMSP i usvojen Program rada OU MSP za 2024. godinu. Takođe,prezentovani su javni pozivi u okviru programa EUREKA i HORIZONT, Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija, te kampanja PKCG „Snaga je u svima nama”.
Sjednicu je vodio Aleksandar Minić, predsjednik Odbora, uz podršku sekretara Veska Dragićevića.
Sekretar Odbora Vesko Dragićević predstavio je Informaciju o poslovnom ambijentu u sektoru MMSP. On je kazao da mikro, mala i srednja preduzeća, kao sektor koji čini najveći dio ukupnog broja preduzeća, u velikoj mjeri doprinose privrednom razvoju i konkurentnosti ekonomije i po svim relevantnim indikatorima, generalno bilježe dinamičan rast i razvoj.
Prema podacima Uprave prihoda i carina, finansijske iskaze za 2022. godinu predalo je 35.762 poreska obveznika, a od ukupnog broja, 33.461 čine privredni subjekti i preduzetnici. Broj MMSP u 2022. godini iznosio je 33.373 što čini povećanje od 12,30% u odnosu na 2021. godinu (29.718 preduzeća) – istakao je on.
U protekloj godini, MMSP sektor u Crnoj Gori je ostvario značajan napredak kroz implementaciju strateškog okvira i godišnjih akcionih planova. Fokus je bio na unapređenju poslovanja kroz različite podsticajne mjere, uključujući finansijske i nefinansijske inicijative. Ključne oblasti postignutog napretka obuhvataju preduzetničko učenje, žensko preduzetništvo, institucionalni okvir za politiku MSP, usluge podrške, javne nabavke i internacionalizacija.
Dragićević je naveo da je unapređenje poslovnog ambijenta podržano i kroz formiranje Savjeta za inovacije i pametnu specijalizaciju, kao i Fond za inovacije Crne Gore, a informacije o finansijskim i nefinansijskim podrškama sektoru MMSP su dostupne na portalu www.biznis.gov.me.
On je takođe istakao programe podrške, poput Programa za inovacije 2021-2024, koji pružaju finansijsku podršku startapovima, te programe za unapređenje konkurentnosti privrede za 2023. godinu i razvoj i promociju zanatstva.
Dragićević je kazao da je, u dokumentu “Poslovni ambijent u Crnoj Gori”, kreiranom na osnovu anketnog istraživanja, Privredna komora identifikovala ključne šanse i izazove. Pet najvećih biznis barijera u Crnoj Gori, prema ovom istraživanju su: siva ekonomija i nelojalna konkurencija; nedostatak radne snage; neadekvatna zakonska rješenja; spora naplata potraživanja i neefikasna javna administracija.
Na kraju, Dagićević je posebno ukazao na aktivnosti odnosno preporuke koje bi trebalo sprovesti u cilju unapređenja poslovnog ambijenta: unaprijediti program razvoja konkurentnosti i inovativnosti preduzeća; razvijati poslovnu infrastrukturu (biznis zone, tehnološki parkovi, poslovni inkubatori…); podržavati digitalnu transformaciji MMSP; olakšati dostupnost MMSP finansijama i razvoj novih izvora finansiranja; unaprijediti sistem nefinansijske podrške kroz obezbjeđivanje savjetodavnih usluga i obuka u cilju podizanja potrebnih znanja i vještina; uskladiti obrazovni sistem sa stvarnim potrebama tržišta rada; podsticati fleksibilnost i radnog vremena i organizacije rada; vršiti efikasniji nadzor nad tokovima sive ekonomije kao i podizati svijest građana i privrede o značaju suzbijanja sive ekonomije.
Lazar Nenezić, Ministarstvo ekonomskog razvoja kazao je da Program podrške konkurentnosti privrede predstavlja temelj pomoći mikro, malim i srednjim preduzećima, kao i preduzetnicima u Crnoj Gori. Prema njegovim riječima, početkom 2024. godine biće predstavljena precizno stanja i preporuke.
– Ove preporuke proizilaze iz predloga relevantnih institucija, privrede, stručnjaka i ključnih faktora. Cilj je prilagoditi određene elemente kako bi se maksimalno podržala privreda – apostrofirao je Nenezić.
Kako je istakao, Ministarstvo intenzivno radi na smanjenju poslovnih barijera, a kada legislativa bude riješena, direktna i potpuna elektronska registracija svih preduzeća postaće moguća. Na jednom mjestu, kroz uspostavljanje IT portala Single Access Point, biće dostupne sve informacije koje pruža Ministarstvo ekonomskog razvoja, ali i informacije svih drugih ministarstava. Takođe, planirano je uspostavljanje registra nameta koji će biti pod jurisdikcijom reosrnog minsitarstva, gdje će biti navedeni svi vidovi nameta, poreza i drugih troškova, pružajući transparentnost u poslovanju.
– Program unapređenja konkurentnosti već ostvaruje značajne rezultate, postavljajući temelje za prosperitet i rast privrede. U zajedničkom naporu, gradimo mostove ka uspješnijoj budućnosti, stvarajući okruženje u kojem će preduzetnici i privrednici doći do izražaja – istakao je Nenezić.
Muzafer Ljuca, Mikromont doo, pohvalio je Ministarstvo ekonomskog razvoja i njihov Program podrške konkurentnosti privrede, te pozvao privrednike da apliciraju za programe i iskoriste digitalnu platformu ministarstva. On je istakao dobru međusobnu saradnju, ali i ukazao na važnost podizanja svijesti o većem podsticanju privrednika, posebno na Sjeveru. Kako je istakao, ovaj region se suočava sa brojim izazovima, ne samo gubitkom radne snage već i privrednom stagnacijom. On smatra da je potrebno ustanoviti stimulanse za privredu i đake kako bi se stručno obrazovanje podiglo na veći stepen.
Aleksandra Mugoša, Ministarstvo nauke i inovacija predstavila je javne pozive u okviru programa HORIZONT I EUREKA.
Ona je kazala da EUREKA program predstavlja jedan od najznačajnijih i najvećih evropskih programa kada je riječ o povezivanju nauke i privrednog sektora. To je panevropska mreža za tržišno orjentisana industrijska istraživanja i razvoj, koja kroz svoju fleksibilnu i decentralizovanu mrežu, nudi projektnim partnerima brz pristup velikom bogatstvu znanja, vještina i iskustava širom Evrope i otvara dostupnost nacionalnim, javnim i privatnim izvorima finansiranja.
– Cilj programa je da podstiče projekte koji promovišu saradnju biznisa i nauke i u tom smislu daje podršku projektima koji za rezultat imaju novi proizvod ili uslugu. Projekti koji dobiju etiketu EUREKA postaju međunarodno prepoznati i priznati, te konkurentni na evropskom tržištu – istakla je ona.
Kako je navela, konkurs će trajati do 15.decembra 2023. godine, a ukupna planirana sredstva za realizaciju iznose 50.000 €. Prijave se mogu vršiti putem online platforme na www.inovacije.gov.me.
Prema njenim riječima, na poziv se mogu prijaviti ustanove/organizacije sa sjedištem u Crnoj Gori, koje pripadaju vrsti ustanove/organizacije koja je prihvatljiva kao podnosilac prijave (koordinator projekta, partner na projektu, pridruženi partner i sl.) prema kriterijumima određenog poziva u okviru Programa „Horizont Evropa“ – Stub III Inovativna Evropa. Kao novinu u programima, Mugoša je posebno istakla mogućnost da će se po prvi put finanisrati faza pripreme projekata, a na osnovu inputa privredne zajednice.
Predstavnici konzorcijuma koji realizuje Kampanju PKCG “Snaga je u svima nama” upoznali su članove Odbora sa konkretnim benefitima koje kampanja treba da donese privredi.
Oni su istakli da kampanja, između ostalog, ukazuje na poslovne barijere sa kojim se svaki sektor u privredi suočava u svakodnevnom poslovanju. Cilj je podići razumijevanje građana, privrede i donosioca odluka o potrebama privrede, kako bi se te prepreke zajednički prevazilazile.
I ovdje je naglašena važnost sinergije privrede kako bi poruka kampanje bila što efikasnija. To bi omogućilo postojećim privrednim subjektima da ostvaruju bolje rezultate u takvom ambijentu, dok bi potencijalni preduzetnici bili motivisaniji za realizaciju svojih ideja, a sama kampanja bi imala dublji značaj i postigla željene rezultate.
Jelena Pavićević, predstavnica konzorcijuma je istakla da se mora više raditi na reputaciji privrede koja mora biti prepoznata kao nosilac razvoja, te da je neophodno promijeniti komunikaciju kako bi status privrede odnosno privrednika bio bolji.
