Prezentovani programi podrške konkurentnosti EBRD-a za MSP

Na sjednici Odbora udruženja metalurgije i metaloprerađivačke industrije Privredne komore Crne Gore održanoj 20. juna, EBRD je predstavio programe podrške konkurentnosti namijenjene malim i srednjim preduzećima za 2023. godinu, a razmotrena je i Informacija o poslovanju u ovom sektoru za januar-april 2023.

Sjednicu je, uz podršku sekretarke Odbora Marije Milačić, vodio predsjednik Odbora Slobodan Stanić, a u radu su, pored privrednika učestvovali i potpredsjednik Privredne komore Dragan Kujović, predstavnici EBRD-a Biljana Maslač i Matija Dautović, te Veliša Vujošević iz CKB banke.

Biljana Maslač, EBRD konsultantkinja, predstavila je Program podrške konkurentnosti MSP za 2023. godinu.

Ona je kazala da je cilj ovog programa omogućiti MSP da pristupe tržištu EU i suoče se s konkurencijom, kroz podršku implementacije evropskih standarda u oblasti zaštite životne sredine, zaštite i sigurnosti na radu, te kvaliteta i sigurnosti proizvoda.

– Program obuhvata EBRD kreditnu liniju koja se isplaćuje preko lokalnih banaka, subvenciju od 15% i besplatnu tehničku podršku finansiranu od strane EU. Namijenjen je MSP koji žele unaprijediti svoje objekte u skladu s relevantnim EU direktivama ili uskladiti procese i proizvode s EU standardima – istakla je Maslač.

Prema njenim riječima, glavne prednosti programa su unapređenje kvaliteta proizvoda, procesa i radnih uslova, smanjenje potrošnje energije i troškova energije, povećanje proizvodnih kapaciteta, povećana prodaja, udio na tržištu i profitabilnost te unaprijeđena konkurentnost. MSP takođe dobijaju investicioni podsticaj od 15% i tehničku podršku od projektnog konsultanta finansiranu od strane EU.

Maslač je navela, da bi postali korisnici kredita, MSP moraju biti privatna mala i srednja preduzeća u Crnoj Gori prema EU definiciji, registrovana ili primarno djeluju u Crnoj Gori u skladu s crnogorskim zakonodavstvom. Takođe, moraju biti kreditno sposobna prema uobičajenim kriterijumima kreditnih banaka i ulagati u skladu s najmanje jednom EU direktivom iz područja zaštite životne sredine, zaštite i sigurnosti na radu, te kvaliteta i sigurnosti proizvoda.

– Program funkcioniše uz podršku tima lokalnih i internacionalnih eksperata koji pomažu u tehničkoj implementaciji i monitoringu programa. Oni provjeravaju tehničku prihvatljivost predloženih pod-projekata i pružaju tehničku podršku lokalnim bankama i korisnicima kredita – kazala je ona.

Maslač je istakla da je projekat sproveden u 6 zemalja, da je finansirano 1.279 projekata ukupne vrijednosti oko 228 mil. eura. Takođe, u svojoj prezentaciji je prikazala nekoliko primjera prihvatljivih  investicija koje su odobrili u oblasti metalurgije a što je rezultiralo napretkom u zaštiti životne sredine i unapređivanju energetske efikasnosti kao i poboljšanju sigurnosti na radu.

Matija Dautović, EBRD predstavio je rad i aktivnosti ove međunarodne finansijske institucije u Crnoj Gori, istakavši da se ona fokusira na podršku privatnom sektoru, javnim institucijama i infrastrukturnim projektima.

Prema njegovim riječima, aktivnosti se mogu podijeliti u tri segmenta koji se odnose na  finansiranje, tehničku podršku, te program – Savjeti za mala preduzeća (Advice for Small Businesses – ASB).

Dautović je istakao da EBRD trenutno finansiraju Evropska unija, Vlada Crne Gore, Švedska, Luksemburg, Norveška i SBIF. Do sada su podržali preko 800 preduzeća, uključujući i preduzeća iz metaloprerađivačke industrije, kao i više od 900 projekata. Imaju oko 200 lokalnih konsultanata registrovanih u svojoj bazi iz različitih oblasti, a podržavaju projekte u svim opštinama Crne Gore.

Naveo je da, kada je u pitanju podrška malim preduzećima kroz program ASB, EBRD ima određene kriterijume.

– Preduzeća koja žele da se prijave trebaju imati do 250 zaposlenih, do 50 miliona EUR prihoda, najmanje dvije godine poslovanja, većinsko privatno i domaće vlasništvo, finansijsku stabilnost, potencijal rasta i spremnost za inovacije – kazao je on. Dodao je i da nisu prihvatljiva preduzeća koja se bave vojnom proizvodnjom, finansijskim uslugama, proizvodnjom duvana i alkohola, te igrama na sreću.

Prema njegovim riječima, EBRD takođe pruža obuku kroz lokalne i međunarodne projekte, sa timom  koji prati preduzeće kroz cjelokupni projektni ciklus do faze evaluacije.

– Međunarodni projekti traju od 6 do 18 mjeseci, a vrijednost projekta može biti do 40.000 EUR, uz subvenciju EBRD-a od 80-90%. U okviru obuke, mogu se obuhvatiti različite oblasti za podršku i unapređenje poslovanja – istakao je on.

Sekretarka Odbora, Marija Milačić prezentovala je Informaciju o poslovanju u sektoru metalurgije i metaloprerađivačke industrije za januar-april 2023. godine.

Ona je kazala da je, prema podacima koje je objavio Monstat, robna razmjena osnovnih metala i metalnih proizvoda u periodu januar-april 2023. godine manja za 36% u odnosu na uporedni period prethodne godine. Ukupan izvoz metala i metalnih proizvoda manji je za 58%, dok je uvoz ovih proizvoda takođe manji za 18%.

Kako je navela, u izvozu ove vrste proizvoda i dalje je dominantan izvoz aluminijuma i proizvoda od aluminijuma u vrijednosti od 34 miliona eura, koji je manji za 57%, što se u najvećoj mjeri odnosilo na izvoz sirovog aluminijuma (31 mil. eur). Izvoz proizvoda od gvožđa i čelika bio je na približno istom nivou i iznosio je 2,4 mil. eura, dok je izvoz bakra i proizvoda od bakra iznosio 1,2 mil. eura i manji je za 64%. Izvoz gvožđa i čelika u posmatranom periodu iznosio je 0,5 mil. eura i bilježi pad od 89%.

Kada je u pitanju uvoz metala i proizvoda od metala, najviše su se uvozili proizvodi od gvožđa i čelika (35 mil. eura, rast od 25%), zatim aluminijum i proizvodi od aluminijuma (32 mil. eura, pad od 37%), te gvožđe i čelik (19 mil. eura, pad od 29%).

U okviru tekućih pitanja, predsjednik Odbora Slobodan Stanić je još jednom ukazao na barijere i izazove sa kojima se srijeću kompanije ovog sektora vezano za obezbjeđivanje nedostajućeg kadra iz inostranstva. Takođe, istaknuta je potreba što bržeg donošenja najavljenog programa unapređenja energetske efikasnosti koji bi bio od velike pomoći preduzećima u ovom sektoru u cilju podizanja nivoa njihove konkurentnosti.