Pozitivna kretanja u prvom kvartalu, brine rast inflacije

Odbor udruženja bankarstva i drugih finansijskih organizacija i osiguranja Privredne komore razmotrio je 21. juna informacije o makroekonomskim kretanjima iz Biltena Centralne banke Crne Gore kao i o stanju na tržištu kapitala u prvom kvartalu ove godine. U fokusu je bila i kreditna podrška IRF-a za 2022. godinu, uz analizu rezultata postignutih u prethodnoj, a Odbor je diskutovao i o primjeni kontinuirane hipoteke.
Sjednicu je vodio predsjednik Odbora Miloš Miketić, a u radu je, pored članova, učestvovao potpredsjednik Privredne komore Nikola Vujović.
Makroekonomska kretanja
Bratislav Vukčević, savjetnik viceguvernera za monetarnu i ekonomsku politiku CBCG, sumirajući makroekonomska kretanja je istakao da je inflacija u porastu, bankarski sistem stabilan i visoko likvidan, a gotovo svi ključni bankarski indikatori su unaprijeđeni. Rast aktivnosti je registrovan u oblasti turizma i šumarstva, a pad u oblasti industrijske proizvodnje i građevinarstva. Strane direktne investicije su u porastu.
Godišnja inflacija u aprilu 2022. godine, mjerena potrošačkim cijenama iznosila je 11,2%, a harmonizovanim indeksom potrošačkih cijena 10,2%. Potrošačke cijene su u aprilu zabilježile rast od 1,9% u odnosu na prethodni mjesec. Najveći rast cijena zabilježen je u kategoriji prevoz (4,4%), a najviše zbog poskupljenja goriva i maziva za motorna vozila od 6,0%. Rast je zabilježen i u kategorijama odjeća i obuća (3,1%), hrana i bezalkoholna pića (2,9%), restorani i hoteli (1,7%), namještaj, oprema za domaćinstvo i rutinsko održavanje stana (0,5%), ostala dobra i usluge (0,3%), zdravlje i rekreacija i kultura po (0,2%) i alkoholna pića i duvan (0,1%). Pad se bilježi u kategorijama stanovanje, voda, struja, gas i druga goriva od 0,5% i komunikacije od 0,1%, dok su cijene u kategoriji obrazovanje ostale nepromijenjene, navodi se u Biltenu CBCG.
– Sadašnja predviđanja su da će ovaj trend dostići maksimum do kraja godine i onda krenuti u suprotnom smjeru. Prognoze Centralne banke su takve da će se gro inflacije u 2022. godini kretati oko devet odsto. Modelske i ekspertske procjene, koje se rade četiri puta godišnje, kreću se od 6,7 do 12 odsto u ovoj godini – naveo je Vukčević.
Prema njegovim riječima, industrijska proizvodnja je prema preliminarnim podacima MONSTAT-a, u prva četiri mjeseca 2022. godine u odnosu na isti period prethodne godine zabilježila pad od 9,5%. Pad proizvodnje je realizovan u sektoru snabdijevanje električnom energijom, gasom i parom od 23,9%, dok je rast ostvaren u sektorima prerađivačka industrija od 5,5% i vađenje ruda i kamena od 3,6%. U prerađivačkoj industriji, u ovom periodu, deset oblasti bilježi rast proizvodnje, a najveći proizvodnja proizvoda od gume i plastike od 138,9% i namještaja od 93,1%. Proizvodnja šumskih sortimenata iz državnih šuma je u prva četiri mjeseca 2022. godine iznosila 19.222 m3 , što je rast veći od 200% na godišnjem nivou. U kolektivnom smještaju, prema preliminarnim podacima, u prva četiri mjeseca 2022. bilježi se 171,93% više dolazaka i 197,33% više noćenja turista. U aprilu 2022. godine, prema evidenciji MONSTAT-a, bilo je zaposleno 217.520 lica, 1,21% više u odnosu na prethodni mjesec, a 22,25% više u odnosu na april 2021. godine.
Prema preliminarnim podacima, u periodu januar-april 2022. godine, neto priliv stranih direktnih investicija iznosio je 213,92 miliona eura, što je za 77,94% više u odnosu na isti period 2021. godine.
Bilansna suma banaka na kraju aprila 2022. godine iznosila je 5.568,78 miliona eura i zabilježila je intenzivan rast od 19,26% u odnosu na april prethodne godine, dok je u odnosu na mart tekuće godine veća 3,09%. Ukupno odobreni krediti banaka na kraju aprila iznosili su 3.548,80 miliona eura i bilježe rast od 7,69% u odnosu na april prethodne godine, odnosno rast od 3,17% u odnosu na mart tekuće godine. Prosječna ponderisana nominalna kamatna stopa banaka na ukupno odobrene kredite u aprilu 2022. godine iznosila je 5,08%, i u odnosu na april 2021. godine niža je za 0,23 pp, dok je na mjesečnom nivou smanjena za 0,02 pp. Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa iznosila je 5,58% u aprilu 2022. godine, i niža je za 0,23 pp u odnosu na april prethodne godine, dok je na mjesečnom nivou smanjena za 0,01 pp. Prosječna ponderisana nominalna kamatna stopa banaka na novoodobrene kredite u aprilu 2022. godine iznosila je 4,97% i u odnosu na april 2021. ostvarila je pad od 0,30 pp, dok je u odnosu na mart 2022. godine zabilježila rast od 0,01 pp. Prosječna ponderisana efektivna kamatna stopa iznosila je 5,71% u aprilu 2022. godine, i u odnosu na april 2021. godine zabilježila je pad od 0,20 pp, dok je na mjesečnom nivou zabilježila rast od 0,27 pp.
Tržište kapitala
Danilo Gluščević iz Komisije za tržište kapitala naveo je da njihov Statistički izvještaj za prvi kvartal 2022. godine bilježi pozitivne trendove u vrijednosti berzanskih indeksa MNSE10 i MOSTE, tržišne kapitalizacije, te emisija hartija od vrijednosti. Sa druge strane, bilježi se smanjenje vrijednosti i broja transakcija.
Ukupan promet ostvaren na Montenegroberzi u prvom kvartalu 2022. godine iznosi 1,97 miliona eura, što je smanjenje od 90% u odnosu na uporedni period 2021. godine; berzanski indeks MNSE10 bilježi procentualan rast od 1,85% a MONEX 0,46%. Na segmentu regulisanog berzanskog tržišta došlo je do smanjenja prometa od 97%. Tržišna kapitalizacija je na kraju marta 2022. godine iznosila 3,2 milijardi eura. Značajno je povećana vrijednost evidentiranih emisija – 187%. U prvom kvartalu 2022. godine ukupno je zaključeno 245 transakcija, što predstavlja smanjenje od 47% u odnosu na uporedni period prethodne godine.
Kontinuirana hipoteka
Mensur Markišić, Ziraat banka, ukazao je da postoji različito iskustvo banaka u sudskim sporovima koji se odnose na naplatu potraživanja na osnovu kontinuirane hipoteke.
Prema zakonu koji uređuje ovu oblast “hipotekom može biti obezbijeđeno i potraživanje hipotekarnog povjerioca prema hipotekarnom dužniku iz ugovornog odnosa nastalog nakon nastanka hipoteke, a koji dospijeva za isplatu prije namirenja obaveze za čije je obezbjeđenje hipoteka nastala. Nastala hipoteka može obezbjeđivati potraživanje iz novog ugovornog odnosa nastalog nakon izmirenja obaveze za čije obezbjeđenje je hipoteka nastala do iznosa utvrđenog ugovorom o hipoteci (kontinuirana hipoteka)”.
Na sjednici je predloženo da se, vezano za ovaj izazov, pripremi potpunija informacija koja bi se uputila na odgovarajuće institucije koje bi dale odgovor zašto se javlja nekonzistentnost u donošenju presuda, te tako otklonila pravna nesigurnost hipotekarnih povjerilaca u ovom slučaju.
IRF
Kreditnu podrška IRF-a za 2022. godinu i analizu ostvarenih rezultata u prethodnoj prezentovao je Đuro Kažić, rukovodilac Službe za kredite i garancije. Ovaj fond je prethodne godine odobrio za kredite i faktoring 210,3 miliona eura i prebacio plan za skoro 100 odsto. U ovoj godini IRF je već ostvario značajne plasmane veće od 100 miliona eura, od čega su 50 miliona krediti.

– Mi smo razvojna institucija i trudimo se da zadržimo fiksne kamatne stope na niskom nivou. Na dnevnom nivou analiziramo kretanje i pravimo projekcije i nadamo se da ćemo tokom narednih mjeseci uspijeti da zadržimo kamate na niskom nivou – rekao je Kažić.

Investicioni razvojni fond je spreman da se u narednom periodu obavi razgovore sa predstavnicima banaka u cilju definisanja novih vidova saradnje.