Nezamislivo funkcionisanje privrede bez standarda i infrastrukture kvaliteta
Koordinacioni odbor za kvalitet Privredne komore Crne Gore, na sjednici održanoj 24. februara, razmotrio je temu „Funkcionalna standardizacija i slobodno kretanje robe“ i informaciju o aktivnostima na uvođenju kvaliteta u javnoj upravi.
Sjednicu je vodio predsjednik Koordinacionog odbora prof. emeritus dr Milan Perović.
Prezenter na temu je bio mr Neško Šćekić, predstavnik Instituta za standardizaciju Crne Gore. On je kazao da je standardizacija po definiciji aktivnost (djelatnost) na uspostavljanju odredbi za opštu i višestruku upotrebu koje se odnose na postojeće ili moguće probleme radi postizanja najboljeg stepena uređenosti u datom kontekstu. Standard je dokument koji je objavilo priznato tijelo za standardizaciju, dostupan je javnosti, izrađen na bazi konsenzusa zainteresovanih strana, definiše zahtjeve za proizvode, procese i usluge i odražava „dobru praksu“ i „trenutno stanje razvoja tehnike“. Upotreba standarda je dobrovoljna, ali neophodna, smatra on.
Benefiti standarda su pristup potrošačima iz EU, umanjeni troškovi ulaska na tržište, poboljšanje/obezbjeđivanje performansi, kvaliteta, pouzdanosti i kompatibilnosti, te usklađenost sa relevantnim zakonodavstvom.
– EU je, kao uslov za izvoz proizvoda ili usluga na njena tržišta, utvrdila tzv. standardizovani kvalitet/lanac kvaliteta. Većina evropskih direktiva i uredbi koji uređuje proizvode se poziva na standarde i ispunjavanje propisanih zahtjeva standarda. EU “lanac kvaliteta” smatra mjerom zaštite: zdravlja, životne sredine, i tržišta od nekvalitetnih proizvoda. Znači, proizvod, ni po kom osnovu ne smije da narušava uspostavljeni mehanizam zaštite, definisan evropskom legislativom, koji se za svaki proizvod održava preko lanca kvaliteta – rekao je Šćekić.
Prema njegovim riječima, zbog lakšeg kretanja roba na međunarodnom i evropskom nivou obrazovan je institucionalni okvir, čiji je naziv Infrastruktura kvaliteta (IQ) i sastoji se od: standardizacije, akreditacije, metrologije i tijela za ocjenu usaglašenosti.
Šćekić ocjenjuje da u vremenu iza nas, u našoj zemlji kao da postoji praksa da se aktivnosti u oblasti standardizacije i kvaliteta proizvoda i usluga tretiraju odvojeno, odnosno, da se termin standardizacija koristi kao floskula i da je standardizacija namijenjena samo ekspertima, koji participiraju u stručnim tijelima standardizacije, a da se kvalitet proizvoda ili usluga odvija odvojeno. Tvrdi da je takav pristup iracionalan i mora se ukazati na to da je standardizacija, odnosno Infrastruktura kvaliteta paradigma kvaliteta proizvoda i usluga.
– Nedvosmisleno se mora reći da zbog velikog broja razvijenih standarda i neuspostavljanja funkcionalnog sistema standardizacije, odnosno jake Infrastrukture kvaliteta nema i ne može biti ni kvaliteta, ili preciznije, ne može biti standardizovanog, odnosno, mjerljivog kvaliteta, koji je uslov za izvoz roba na međunarodna tržišta – rekao je Šćekić.
Članovi Odbora su tokom diskusije istakli da je danas nezamislivo funkcionisanje privrede, društva i života građana bez standarda i infrastrukture kvaliteta. Standardizacija je neophodna, smatraju oni, ali i potpuno nefunkcionalna ukoliko nije praćena edukacijom građana i donosilaca odluka. Predstavnici institucija infrastrukture kvaliteta navode da je njihova međusobna saradnja na visokom nivou, te da ju je moguće dodatno unaprijediti boljom umreženošću i razvijanjem permanentnih obuka. Smatraju da treba razmotriti ideju formiranja stručnog tijela koje bi koordiniralo njihov rad, a čule su se i ocjene da ono treba da bude nezavisno i nepristrasno, kao i institucije infrastrukture kvaliteta.
Marija Hajduković, generalna direktorica Direktorata za strateško planiranje u javnoj upravi, međunarodnu saradnju i IPA fondove, informisala je Koordinacioni odbor o aktivnostima na uvođenju kvaliteta u javnoj upravi.
Ona je kazala da se Strategijom reforme javne uprave za period 2022-2026. godine prvi put kao jedan od ciljeva uvodi upravljanje kvalitetom u pružanju usluga njenih institucija. Početkom godine eksperti su dostavili Ministarstvu draft Mape puta upravljanja kvalitetom koji će biti razmatran na nadležnim tijelima, a zatim i na Vladi. CAF kao model unapređenja rada javne uprave će se kroz realizaciju međunarodnog projekta uvesti u Ministarstvu i Upravi za ljudske resurse tokom godine, što će podstaći i druge institucije da isto učine.
– Cilj je da do 2026. godine 15 institucija ima uveden neki od standarda ili modela upravljanja kvalitetom kada je u pitaju pružanje usluga koje su u njihovoj nadležnosti – rekla je Hajduković.